Ως Ελληνίδα γνήσια απόγονος των ΕΛΛΗΝΩΝ του Πόντου αλλά και ως γνώστης της ιστορίας μας, θα ήθελα να απευθύνω μια απάντηση στα πρόσφατα σχόλια που αποδίδονται στον Πρόεδρο Ερντογάν, στα οποία χαρακτηρίζονται οι Πόντιοι ως «τρομοκράτες» στην Μαχη του Μαντζικερτ .
Η ιστορία των Ποντίων είναι μακρά και πλούσια, χαρακτηριζόμενη από μια σειρά σημαντικών πολιτιστικών και ιστορικών συνεισφορών στον ελληνικό και στον ευρύτερο κόσμο.
Ο πόνος και οι θυσίες του Ποντιακού ελληνισμού κατά τη διάρκεια των γεγονότων που οδήγησαν στη γενοκτονία του Πόντου δεν πρέπει ποτέ να λησμονούνται ή να απαξιώνονται. Η χαρακτηριστική αναφορά στους Ποντίους ως “τρομοκράτες” είναι όχι μόνο αβάσιμες αλλά και προσβλητικές προς τη μνήμη χιλιάδων αθώων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους σε μια από τις πιο τραγικές σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας.
Ας πούμε όμως Λίγα λόγια για την Μάχη του Μαντζικερτ.
Η Μάχη του Μαντζικέρτ, που έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου 1071, είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα γεγονότα στη μεσαιωνική ιστορία, το οποίο σηματοδότησε την αρχή της Τουρκικής κυριαρχίας στην Ανατολία. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης, οι Σελτζούκοι Τούρκοι υπό τον Σουλτάνο Αλπ Αρσλάν επικράτησαν εναντίον του Βυζαντινού στρατού υπό τον αυτοκράτορα Ρωμανό Δ’ Διογένη. Ας δούμε κάποια βασικά στοιχεία από αυτή την ιστορική μάχη:
- «Πρόκληση της Μάχης»: Η άνοδος της Σελτζουκικής δύναμης στην Μικρά Ασία αποτελούσε απειλή για τα Βυζαντινά εδάφη. Ο Ρωμανός Δ’ Διογένης αποφάσισε να προβεί σε μια αποφασιστική στρατιωτική εκστρατεία για να αντιμετωπίσει την Σελτζουκική απειλή.
- «Η Μάχη: Οι Σελτζούκοι εκμεταλλεύτηκαν την υπεροπτική στάση και την ανοργανωσιά του Βυζαντινού στρατού, καταφέροντας να περικυκλώσουν και να προκαλέσουν σύγχυση στις τάξεις τους. Η έκβαση της μάχης είχε ως αποτέλεσμα την αιχμαλωσία του Ρωμανού Δ’ από τον Αλπ Αρσλάν.
- «Αποτελέσματα της Μάχης: Η νίκη των Σελτζούκων στο Μαντζικέρτ άνοιξε τον δρόμο για την Τουρκική επέκταση στην Μικρά Ασία. Ο Ρωμανός αναγκάστηκε να υπογράψει έναν εξευτελιστικό όρκο αιχμαλωσίας, σύμφωνα με τον οποίο απαιτήθηκε να πληρώσει ένα τεράστιο ποσό ως λύτρα για την απελευθέρωσή του και να αποδεχθεί την Σελτζουκική κυριαρχία σε μεγάλες περιοχές της Μικράς Ασίας. Αυτό σημάδεψε την αρχή της παρακμής της Βυζαντινής δύναμης στην περιοχή και την αρχή της τουρκικής εγκατάστασης στην Ανατολία.
- «Στρατηγική Σημασία: Η μάχη έδειξε την ανάγκη για τακτική και οργάνωση στον σύγχρονο πόλεμο, κάτι που οι Σελτζούκοι κατανόησαν και εκμεταλλεύτηκαν καλύτερα από τους Βυζαντινούς.
- «Πολιτικές Επιπτώσεις: Η ήττα στο Μαντζικέρτ προκάλεσε πολιτικό χάος στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, οδηγώντας σε εσωτερικές συγκρούσεις και εν τέλει στην αδυναμία της να αντιμετωπίσει τις εξωτερικές απειλές.
- «Ιστορική Κληρονομιά: Για τον τουρκικό λαό και την τουρκική ιστορία, η Μάχη του Μαντζικέρτ θεωρείται ένα κεντρικό σημείο που σημάδεψε την αρχή της προώθησης των Τούρκων στην ιστορία της Ανατολίας. Είναι συμβολική για την αρχή της Τουρκικής επιρροής και κατοίκησης στην περιοχή.
Γιατί όμως αναφέρθηκε σήμερα ο Ερντογαν στην Μάχη εκείνη;
Η Μάχη του Μαντζικέρτ αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός που όχι μόνο άλλαξε την πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και επηρέασε βαθιά την πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική εξέλιξη της Μικράς Ασίας. Η σημασία της έγκειται όχι μόνο στο αμιγώς στρατιωτικό επίπεδο αλλά και στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που είχε για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή και την εξάπλωση της Τουρκικής παρουσίας στην Ανατολία. Η Μάχη του Μαντζικέρτ έγινε συνώνυμη με την ιδέα της Τουρκικής ανοδικής πορείας και εξάπλωσης, καθιστώντας την ένα σημαντικό σημείο αναφοράς στην Τουρκική ιστοριογραφία και ταυτότητα.
Εξού και ο Ερντογαν την επικαλείται στο δημόσιο λογο του
Γιατί τελικά καταλήγει να επικαλείται τους Πόντιους ως «τρομοκράτες» εκείνης της εποχής ;
Καταρχάς Αναφερόμαστε σε μια σύγχρονη πολιτική δήλωση που φαίνεται να χαρακτηρίζει τους Ποντίους ως “τρομοκράτες”, πράγμα που δεν έχει άμεση σχέση με τα ιστορικά γεγονότα της Μάχης του Μαντζικέρτ ή άλλες ιστορικές περιόδους. Συχνά, στο πλαίσιο της σύγχρονης πολιτικής ρητορικής, ιστορικά γεγονότα και χαρακτηρισμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υπηρετήσουν συγκεκριμένους πολιτικούς σκοπούς ή να εκφράσουν σύγχρονες αντιλήψεις και στάσεις.
Η αναφορά σε συγκεκριμένες ομάδες με όρους όπως “τρομοκράτες” σε πολιτικές δηλώσεις πρέπει να αναλύεται πάντα μέσα από το φακό του πλαισίου και των προθέσεων αυτού που την κάνει. Στην περίπτωση της σύγχρονης Τουρκίας, η εθνική ταυτότητα και η ιστορική μνήμη είναι θέματα που συχνά φέρνουν στην επιφάνεια έντονες και πολύπλοκες συζητήσεις, οι οποίες μπορούν να αντανακλούν σύγχρονες πολιτικές και κοινωνικές δυναμικές.
Επιπλέον, η ιστορία των Ποντίων, ιδιαίτερα σχετικά με τα γεγονότα της γενοκτονίας στις αρχές του 20ού αιώνα, είναι ένα ευαίσθητο και συχνά πολιτικά φορτισμένο θέμα στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι αναφορές σε ιστορικές ομάδες με χαρακτηρισμούς που φέρουν αρνητική ή πολεμική χροιά μπορεί
να προκαλέσουν τριβές και να εντείνουν τις ήδη υπάρχουσες εντάσεις. Η χρήση τέτοιων χαρακτηρισμών μπορεί επίσης να αποσκοπεί στην ενίσχυση εθνικιστικών ή ιδεολογικών αφηγημάτων εντός της εσωτερικής πολιτικής σκηνής ενός κράτους. Συνήθως η ιστορία χρησιμοποιείται για να υπηρετήσει σύγχρονες πολιτικές ατζέντες
Η αναφορά στους Ποντίους ή σε οποιαδήποτε άλλη ομάδα με τέτοιους όρους μπορεί να απηχεί συγκεκριμένες ιστορικές μνήμες ή προκαταλήψεις και να υποδηλώνει μια προσπάθεια επανερμηνείας ή επανατοποθέτησης συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων με σκοπό την εξυπηρέτηση των τρεχουσών πολιτικών, κοινωνικών ή εθνικών αφηγημάτων.
Τέλος, η ενδελεχής κατανόηση της ιστορίας και η αποφυγή της απλοποίησης ή της παραπληροφόρησης είναι ζωτικής σημασίας για τη διαφύλαξη της ακρίβειας και της αντικειμενικότητας στην ιστορική ερμηνεία και στην κατανόηση των σύγχρονων εθνικών και διεθνών σχέσεων.
Ως εκ τούτου άλλη μια σύγχρονη παραποίηση της ιστορίας γίνεται για τους παραπάνω λόγους αλλα και ειδικά τον χαρακτηρισμό αυτόν , τον λαμβάνω προσωπικά ως κομπλιμέντο για τους προγόνους μου , αν και εφόσον αποδεικνύονταν , μα κυρίως το λαμβάνω ως μια ενδόμυχη -ακόμα και σήμερα- φοβία του , στους απογόνους των «Ελλήνων του Πόντου» για αυτό και τους επικαλείται για να τους ξορκίσει. Λογικό , οι ερινύες θα τους τρώνε για πάντα τα σωθικά.
